ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਣੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਕੋਈ ਨਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਬਸ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕੇ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਭਰਮ ਸੀ ਕਿ ਸਟੇਟ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀ ਗਲਤੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ। ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਸੋਚਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਕਰਕੇ ਨਾ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਟੇਟ ਨੇ ਕੋਈ ਗਲਤੀ ਕੀਤੀ ਨਾ ਹੁਣ। ਭਾਰਤ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਸਨ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ‘ਤੇ ਪਛਤਾਵਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੇਗੀ ਪਰ ਇਸ ਤਰਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ। ਇਹ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਦਾਬੇ ਦੀ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਝਾਤ ਸੀ। ਸਟੇਟ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਖ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਬੋਧਿਕ ਪੱਖੋਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਅੱਜ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹਾ। ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਪੱਖ ਕੱਲ ਵੀ ਕੋਰਾ ਸੀ ਅੱਜ ਸੀ ਕੋਰਾ ਹੈ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਜਾਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ?

ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਜਿਸ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਸਮਝਦੇ ਸੀ ਉਸ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆਂ ਨੇ ਹੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨੀ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆਂ ਤੋਂ ਹੱਟ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਗੁਰ ਸਿੱਖਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਕਾਹਲ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਵੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ‘ਤੇ ਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਪੂਰੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਹ ਬਿਰਤਾਂਤ ਜਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਿਆ। ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਾ ਕੋਈ ਮੈਦਾਨ ਨਾ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਮਨਾ ਅੰਦਰ ਗੰਭੀਰ ਚੇਤੰਨਤਾ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਹਕੂਕ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਸ ਸੋਚ ਨੂੰ ਠੋਸ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਸਾਚੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਢਾਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਕਿਸੇ ਮਸਲੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋਣਾ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫਰਕ ਹੈ। ਗੰਭੀਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਅਗਲਾ ਕਦਮ ਹੈ ਆਪਣੇ ਸੰਕਲਪ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਹੋਣਾ।

ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ : ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ‘ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਭੰਡੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਹਿੰਸਾ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਖਿਲਾਫ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਗੱਲ ਨੌਜਵਾਨ ਸਮਝ ਲੈਣ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਕੇ ਕਦੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਮੁਕਾਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਹਿੰਸਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਇਖ਼ਲਾਕ ਤੋਂ ਡੇਗਦੀ ਹੈ। ਸਿਖਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਖ਼ਲਾਕ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹੈ। ਰਹਿਤ ਤੋਂ ਸੱਖਣੇ ਹੋਕੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦਾ ਫੁਰਮਾਨ ਹੈ ” ਰਹਿਤ ਪਿਆਰੀ ਮੁਝ ਕੋ ਸਿੱਖ ਪਿਆਰਾ ਨਾਹਿ ” ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਹਿੰਸਾ ਸਿਖਾਂ ਦੀ ਸੋਚਣ ਸਿਕਤੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਸ ਭੰਡੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨ ‘ “ਜੋ ਸਾਡੇ ਤਰਾਂ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦਾ ਉਹ ਗ਼ਦਾਰ ਹੈ ” ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਨੇ।

ਬੇ ਭਰੋਸਗੀ ਦਾ ਦੌਰ : ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਕੱਲ ਆਪਸੀ ਬੇ ਭਰੋਸਗੀ ਦਾ ਆਲਮ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਇਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਚੱਕੀ ਵਿਚਾਲੇ ਅਤੇ ਦੇ ਦਾਣਿਆਂ ਵਾਂਗ ਪੀਸ ਰਹੇ ਨੇ।ਇਸ ਬੇ ਭਰੋਸਗੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ। ਇਸ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਵਖਰੇਵੇਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਪਰ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਕਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰਾਂ ਜੱਗ ਜਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨ ਸਮਝ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਾ ਰਹੇ ਕੌਣ ਸਹੀ ਕੌਣ ਗ਼ਲਤ। ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੰਥਕ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਪਰ ਨੌਜਵਾਨ ਬਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇਸ ਕਦਰ ਉਲਝਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਗਲਤ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰਥ ਹਨ। ਇਹੀ ਸਟੇਟ ਦਾ ਏਜੰਡਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਸਟੇਟ ਤੋਂ ਵੀ ਕਾਹਲੇ ਹੋ ਕੇ ਸਿੱਖ ਮਨਾ ਵਿੱਚ ਅੰਕਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਰਾ ਮਾਰੂ ਜੰਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਬੇ ਭਰੋਸਗੀ ਹੀ ਹੈ। ਏਕੇ ਤੋਂ ਸੱਖਣੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਤੱਥ ਅਧਾਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ : ਅੱਜਕਲ ਸ਼ੋਸਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚਲੇ ਝੂਠ ਸੱਚ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤਿਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆਂ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਹੋ ਹੀ ਇਹੀ ਰਿਹਾ ਇਸ ਵੇਲੇ। ਪਰ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੈ ਇਸ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਨਾ ਹੋਣਾ : ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪੈ ਰਹੀ ਮਾਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਨਾ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਦਾ ਹੋਣਾ ਕਿਸੇ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਲਈ ਪਾਣੀ ਹਵਾ ਭੋਜਨ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਅੱਜ ਦੇ ਠੰਡੀ ਜੰਗ ਦੇਕਸਮੇ ਵਿੱਚ ਕੂਟਨੀਤਕ ਹੋਣਾ ਅਤਿ ਜਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਹਰ ਕਮ ਹਰ ਨਸਲ ਅਗਲੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ 20-50 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੋਚ ਕੇ ਨੀਤੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਅਫਸੋਸ ਸਿਖਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਨੀਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਘਾੜਿਆ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੁਣਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਅੱਜ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹਰ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਏਨਾ ਉਲਝਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਕਦੇ ਸੁਲਝ ਹੀ ਨਾ ਸਕਣ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਸਿੱਖ ਕਦੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰਨ ਤਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜ ਲੜ ਕੇ ਮਰ ਜਾਣ। ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ ਹੋ ਰਿਹਾ। SGPC ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਹਰਿਆਣਾ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ , ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਥਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਇਕ ਰਾਜ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਕਦਮ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕੇਅਤੇ SGPC ‘ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਧੜੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤੇ ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕਣੀ ਵੀ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਸਮਝੀ। ਦਰਅਸਲ ਇਹੀ ਦਾ ਕੂਟਨੀਤੀ ਹੈ। ਮਰਨ ਅਤੇ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋਵੇਂ ਸਿੱਖ ਹਨ ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਕੌਣ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਰਿਹਾ।

ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਾਣੀ ਬਨੇ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇਹ ਮਸਲੇ ਹੱਲ ਹੋਣਗੇ ਕਿਉਂ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫੁਰਮਾਇਆ ਕਿ

ਜਬ ਇਹ ਗਹੈ ਬਿਪ੍ਰਨ ਕੀ ਰੀਤ।। ਮੈਂ ਨ ਕਰਉਂ ਇਨਕੀ ਪ੍ਰਤੀਤ।।

 

 

ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਗ
ਹੁਸੈਨਪੁਰਾ , ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ

12ਅਪ੍ਰੈਲ 2023